به گزارش تریبون مستضعفین نشست مطبوعاتی کمیته صیانت از منافع ایران با موضوع تحلیل بیانیه لوزان با عنوان «توافق لوزان؛ کدام استقلال؟ کدام پیروزی؟» صبح امروز برگزار گردید. در این نشست که با حضور جمعی از صاحب‌نظران و اهالی مطبوعات برگزار گردید. در این نشست آقایان دکتر سعید زیباکلام (کار‌شناس ارشد صلح‌شناسی از دانشگاه برادفورد و دکترای فلسفه از دانشگاه لیدز انگلستان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، رئیس اسبق اداره سازمانهای بین المللی وزارت خارجه)، دکتر منوچهر محمدی (دکترای مطالعات بین‌الملل از دانشگاه کارولینای جنوبی، عضو هیئت علمی دانشگاه، معاون اسبق وزیر امور خارجه)، دکتر فؤاد ایزدی (دکترای ارتباطات جمعی از دانشگاه ایالتی لوئیزیانا و عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران)، و دکتر محمد صادق کوشکی (دکتری اندیشه سیاسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، و استادیار گروه مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران) به طرح دیدگاه های خود پرداختند.
به گزارش صیانت مشروح این جلسه بدین شرح است:
دکتر فواد ایزدی:
یکی از خط قرمز ها که مقام معظم رهبری در همین صحبت نورزوی مطرح کردند این بود که لغو تحریم همان روز اجرای توافق اتفاق بیفتد و گفتند «اینکه آمریکایی‌ها تکرار میکنند که ما قرارداد با ایران میبندیم، بعد نگاه میکنیم ببینیم اگر به قرارداد عمل کردند تحریمها را برمیداریم» این حرف حرف غلط و غیر قابل قبولی است؛ این را ما قبول نداریم. رفع تحریمها جزو موضوعات مذاکره است، نه نتیجه‌ی مذاکرات». آقای ظریف و روحانی هم در صحبت های اخیرشان همین مسئله را به عنوان خط قرمز مطرح کردند و اعلام کردند طبق توافق لوزان همه تحریم ها در روز اول اجرای توافق لغو می شود.
اما در بیانیه میخوانیم که: اتحادیه اروپایی، اعمال تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده نیز اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را، همزمان با اجرای تعهدات عمده هسته ای ایران به نحوی که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی راستی آزمایی شود، متوقف خواهد کرد.
بنابراین مشاهده می شود که آن صحبت رهبری که اینطور نباید باشد که ایران یکسری اقدامات را انجام دهد و بعد طرف مقابل ببیند ایران اقداماتش را انجام داده یا نه و بعد تحریم ها را بردارد دقیقاً در اینجا آمده، یعنی آن اتفاقی که نباید میفتاد، افتاده.
در ضمن همه تحریم ها قرار نیست برداشته شود. فقط تحریم های هسته ای باید برداشته شود. در جدولی که یکی از نهادهای آمریکایی منتشر کرده و به نظرم ما اشکالی ندارد فقط سه مورد قانونی ذیل منع اشاعه (non prolifration) تعریف می شود که البته منع اشاعه هم به معنی فقط هسته ای نیست و شامل سلاح شیمیایی و بیولوژیک هم می شود. اما در اینجا تخفیف می دهیم و معادل هسته ای در نظر می گیریم. آن سه مورد تحریم هم در همین جدول مشخص شده که اهمیتش کم (low) است. صحبت های مسئولین آمریکایی نیز تایید می کند که تحریم های حقوق بشر و تروریسم باقی می ماند
بنابراین صحبت روز جمعه آقای روحانی درست نیست. همه تحریم ها برداشته نمی شود، فقط تحریم های هسته ای برداشته می شود. ضمناً این تحریم ها جز تحریم های اصلی نیستند و اهمیت شان کم است. نکته دیگر هم اینکه این تحریم های بلافاصله برداشته نمی شود بلکه بعد از اینکه ایران تعهداتش را انجام داد و آژانس تایید کرد اتفاق می افتد.
دولتی که با شعار راستگویی و شفافیت رای مردم را گرفت خوب است که دقت بیشتری در بیان نتایج مذاکرات داشته باشد.
دکتر سعید زیباکلام:
با یک بیانیه مواجه نیستیم، بلکه با یک پیمان و معاهده مواجهیم
از روی مطالبی که منتشر شده، متوجه شدم که بحث اصلی حول تحریمها ست. اما احساس می‌کنم لازم است از بعد دیگری راجع به این توافق صحبت کنم.
سه محور اساسی وجود دارد: اول این که ما با یک بیانیه مواجه نیستیم، بلکه با یک پیمان و معاهده مواجهیم. اگر کسی در این زمینه تردیدی دارد و فکر می‌کند که همان طور که دولت راست‌گویان ادعا می‌کند، این یک بیانیه است، به متن مراجعه کند که شش محور دارد. بندهای این متن همه لحن الزام آوری دارد.
یعنی بیانیه یک مفهوم پیچیده است که ما نمی‌فهمیم؟! این جا بیانیه‌ای در کار نیست و ما با یک پیمان و معاهده‌ی جدی مواجهیم. این همه مذاکرات برای یک بیانیه‌ی مطبوعاتی و خبری؟! این جا مشخص می‌شود که یک اتفاق خاصی افتاده که البته برای هم‌دلی و هم‌زبانی راجع به آن صحبت نمی‌کنم.
حدود ۹۰ درصد توافق نهایی همین الان انجام شده، لازم نیست منتظر بمانیم
مطلب دوم، این است که متن‌های مختلفی که در این زمینه وجود دارد (به استثنای شب‌نامه‌ای که در ایران منتشر شد) مبنای متن نهایی است.
بعد از توافق ژنو که گام‌های زیادی را از جمله در مورد غنی‌سازی ۲۰ درصد و زیرساخت‌های آن و نیز راکتور اراک برداشتیم، الان آن انجماد ادامه یافته آن هم به مدت طولانی ۱۵ ساله و در برخی موارد ۲۵ ساله. عنوان می‌شود که این‌ها «مؤلفه‌های» پیمان نهایی هستند. کدام پیمان نهایی؟! کارهای بسیار زیادی در ژنو انجام شد و کارهای بسیار بیشتری در معاهده‌ی لوزان انجام گرفته. پیمان نهایی اتفاق افتاده دیگر کدام پیمان نهایی قرار است رخ دهد؟ شاید بشود گفت حدود ۹۰ درصد همه چیز همین الان اتفاق افتاده است
برعکس تعهدات ایران، نهادی که تعهدات طرف مقابل را باید راستی آزمایی کند وجود ندارد
بیایید متن را مرور کنید. همه‌ی تعهدات ایران قابل راستی‌آزمایی است و نهادی که قرار است این کار راستی‌آزمایی را انجام دهد، ذکر شده است. مثلاً گفته شده آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای را در صورتی که تعهدات ایران طی ظرف زمان توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی راستی‌آزمایی شود، تعلیق خواهد کرد. این را بگذارید در مقابل تعهدات آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا. برای مثال گفته ایران گشایش تحریمی دریافت خواهد کرد. تعلیق یا لغو نمی‌توانیم بگوییم؛ چون relief نه تعلیق است و نه لغو، دکتر منوچهر محمدی می‌گویند مسکن. چنان چه به تعهداتش به نحو راستی‌آزماییانه‌ای عمل کرده باشد. اما اصلاً نمی‌گوید در چه زمان و کدام تحریمها گشایش شود و نهادی که قرار است این گشایش‌های تحریمی را بررسی و راستی‌آزمایی کند و اعلام نماید که عمل شده یا نه، وجود ندارد. فعلاً به همین اکتفا می‌کنم. راجع به این که گفته می‌شود «منتقدین! نباید حرف‌هایی بزنید که مردم ناامید شوند»، نکات زیادی دارم که خواهم گفت
دکتر منوچهر محمدی
به جرئت می‌توانم بگویم در تاریخ روابط بین الملل چنین توافقی ندیده‌ام/چه گونه است که یک سال و نیم مذاکره میکنند و از آن متن‌های متفاوت در می‌آید
من وارد جزئیاتی که اساتید بیان کردند، نمی‌شوم. وقتی پیمان لوزان را دیدم، یاد خاطرات خودم افتادم. چه در دوران دانش‌جویی و چه بعد از آن و تجربیاتی که در این سال‌ها داشته‌ام و اولین مجری بیانیه‌ی الجزایر در دفتر امور بین الملل بوده ام و در این سمت بارها با آمریکایی‌ها مذاکره کرده‌ام و نیز این که زیر ده‌ها قرارداد را با اختیاراتی که از دولت داشته‌ام، امضا کرده‌ام، با این مسائل آشنایی دارم.
به جرئت می‌توانم بگویم در تاریخ روابط بین الملل چنین توافقی ندیده‌ام. ندیده‌ام که توافقی وجود داشته باشد که از درونش چندین سند متفاوت به دست بیاید.
با وجود این که در الجزایر به صورت غیر مستقیم و با واسطه با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کردیم، اما آن هم یک متن مشخص داشت. چه گونه است که یک سال و نیم مذاکره میکنند و از آن متن‌های متفاوت در می‌آید. می‌گویند این‌ها اختلاف برداشت است. از لحاظ حقوقی چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. اختلاف برداشت از درون یک سند واحد امکان‌پذیر است نه این که متن‌های مختلف برداشت‌های مختلف باشند.
متن منتشر شده آمریکایی ها سند رسمی است، سربرگ رسمی دارد/اگر این سند جعلی است، اعضای تیم مذاکره کننده چرا فریاد نمی‌زنید و تکذیب رسمی نمی‌کنید؟
این‌ها اسناد رسمی است، سربرگ رسمی آمریکا دارد، نمی‌گویند این‌ها برداشت‌های ماست. حتی نمی‌گویند این «فکت شیت» است. این‌ها را رسماً منتشر کرده اند. اگر این سند جعلی است، اعضای تیم مذاکره کننده چرا فریاد نمی‌زنید و تکذیب رسمی نمی‌کنید؟ چرا نمی‌گویید این خدعه‌ی آمریکایی است. میگویید فکت شیت، سند رسمی نیست. پس این چیست؟ این را عمه‌ی من منتشر کرده؟ ندیده بودم که مذاکراتی باشد و برایش جشن هم برگزار کنند، بعد بگویند آن سند آن‌هاست و این سند ماست.
شما که از ب بسم الله با هم به اختلاف خورده‌اید، بر اساس کدام سند قرار است مذاکرات را ادامه دهید؟
سه شق وجود دارد: حالت اول اینکه هر دو سند جعلی است. پس روی چه می‌خواهید مذاکره کنید؟ یا سند ایران درست و سند آمریکا جعلی است. خب تکذیب کنید.
حالت سوم این است که سند ایران جعلی است. چرا خلاف واقع به مردم گزارش می‌دهید؟ شما که از ب بسم الله با هم به اختلاف خورده‌اید، بر اساس کدام سند قرار است مذاکرات را ادامه دهید؟ بعد هم دوستان می‌گویند تحلیل ما را باور کنید و به ما اعتماد کنید. آقا! او دارد سند می‌دهد، شما چه ارائه می‌دهید؟ بعد هم به کدام حرف شما استناد کنیم؟ شما که هر روز دارید یک حرف متفاوت می‌زنید.
شما که توان اقناع هفت وزیر خارجه دارید، چرا از حضور بر سر میز مذاکره و قانع کردن هم‌کاران دانشگاهی‌تان خودداری می‌کنید؟/اگر در متنی بیاید agreed، این الزام‌آور است
همه‌تان گفته‌اید تحریمها به صورت یک جا در روز اول اجرا برداشته می‌شود. بعد می‌آیید میگویید نه، باید متناسب با اقدامات ما باشد. سخنی با تیم مذاکره کننده دارم.
شما که توان اقناع هفت وزیر خارجه دارید، چرا از حضور بر سر میز مذاکره و قانع کردن هم‌کاران دانشگاهی‌تان خودداری می‌کنید؟ به جرئت می‌توانیم بگوییم بر اساس فرمایش رهبری مبنی بر هم‌دلی و هم‌زبانی، اگر بتوانید ما را اقناع کنید، ما هم خوشحال خواهیم شد و استقبال خواهیم کرد. دومین سخنم با این تیم این است که اگر این سند واقعاً جعلی است، بیایید بگویید این خدعه است و آن را تکذیب کنید. سومین سخن این که حال که در همین آغاز امر بر سر توافق دچار اختلاف هستید، بر سر چه مبنایی می‌خواهید مذاکرات را ادامه دهید؟ دکتر ظریف گفت متن نهایی را قطعاً منتشر خواهیم کرد. خب؛ همین حالا منتشر کنید. اگر این چرک‌نویس است -عنوانی که دیشب آقای ظریف به کار برد- چرا پس میگویید موافقت‌نامه؟ من خودم بارها مذاکره کرده‌ام. اگر در متنی بیاید agreed، این الزام‌آور است. مگر این که اول مطلب نوشته باشند without prejudice
دکتر محمدصادق کوشکی:تعهدات ما با درصد و عدد کاملاً مشخص است. اما تعهدات طرف مقابل مشخص نیست
از آن جا که آقای روحانی از واژه‌ی توافق استفاده کردند، من هم از همین واژه استفاده می‌کنم. چند ابهام جدی راجع به این متن وجود دارد: اول این که تعهدات ما با درصد و عدد کاملاً مشخص است. اما تعههدات طرف مقابل مشخص نیست. معلوم نیست قرار است لغو یا تعلیق یا توقف شود. هم طرف ایرانی و هم طرف غربی از واژه‌های مختلف استفاده شده است. فابیوس که در این باره میگوید هنوز بر سر زمان‌بندی و برداشته شدن تحریمها به توافقی نرسیده‌ایم. این چه توافقی است که تعهدات طرف غربی اصلاً مشخص نیست؟
کلید راستی آزمایی در دست آژانس است/ین آژانس همان آژانسی است که در طول این همه سال تا الان تقریباً هیچ گاه از ایران اقناع نشده است
ابهام بعدی این که کلید توقف یا لغو یا تعلیق در دست کیست؟ یعنی فرض کنیم ما تعهدات مان که اجرایشان بسیار سخت و هزینه‌بر هم هست، را انجام دادیم، اگر آژانس راستی‌آزمایی کرد و اقناع نشد، ما باید صبر کنیم تا بالاخره آژانس اقناع شود. این آژانس همان آژانسی است که در طول این همه سال تا الان تقریباً هیچ گاه از ایران اقناع نشده است. ما از ظریف می‌پرسیم که چه گونه مطمئن خواهید شد که آژانس اقناع شده است؟ میگوید اگر این کار را نکند، آبروی آژانس خواهد رفت. چند بار باید آژانس را بیازماییم؟ در آستانه‌ی توافق، آمانو میگوید ما هنوز ابهام داریم راجع به ایران. ساز و کار پیش‌نهاد شده، پذیرش پروتکل الحاقی است. مگر اجرای داوطلبانه‌ی پروتکل برای آنها اطمینان آورد
طرف مقابل به تعهداتش در توافق ژنو عمل نکرد/ چرا ما باید اعتماد سازی کنیم، اعتمادسازی را کسی باید بکند که خلف وعده کرده
طرف مذاکره که نمی‌تواند خودش ناظر بر اجرای توافق باشد. الان گفته شده شورای امنیت خودش طرف اجرای توافق است.
بحث بعدی این که ما کل تعهدات مان در توافق ژنو را بر اساس آمار در مدت دو ماه را اجرا کردیم. اما ندیدم که دولت روحانی کارنامه‌ای از عمل طرف غربی به تعهداتش بدهد. اگر قرار بود چنین کارنامه‌ای داده شود، طرف غربی مردود بود. پول‌ها را هم به حد تعیین شده و در وقت معین ندادند. به تعبیر نوبخت حتی یک سنت هم وارد کشور نشد و فقط از حسابی به حساب دیگر منتقل شد. چرا ما باید اعتمادسازی کنیم. اعتمادسازی را کسی باید بکند که خلف وعده کرده. در بیانات تیم ما اصلاً صحبتی از اعتمادسازی طرف غربی نیست
آیا ما باید خودمان را با ژاپنی که این قدر استقلال ندارد که هنوز کاپیتولاسیون در کشورش حاکم است مقایسه کنیم؟/هنوز پروتکل را امضا نکرده، آنها می‌گویند باید پادگان‌ها را بازرسی کنیم
بحث بعدی این است که پروتکل الحاقی را آقای ظریف ضمانت اجرای توافق از سوی ما معرفی میکنند تا بر مبنای آن طرف غربی تحریمها را لغو یا تعلیق یا هر چیزی بکند. آماری که ظریف در مورد کسانی که پروتکل را پذیرفته‌اند، داد صحیح نیست. کشورهایی که پذیرفته‌اند هم همه اجرا نکرده‌اند. ظریف ما را با ژاپن مقایسه کرد. آیا ما باید خودمان را با ژاپنی که این قدر استقلال ندارد که هنوز کاپیتولاسیون در کشورش حاکم است مقایسه کنیم؟ هنوز پروتکل را امضا نکرده، آنها می‌گویند باید پادگان‌ها را بازرسی کنیم. وقتی امضا کردیم که دیگر هر جا را خواستند بازرسی می کنیم. به بازرسان آژانس باید اعتماد کنیم؟ هانس بلیکس گفته بود که بازرسان آژانس دو دسته اند. خوب‌هایشان جاسوس آمریکا و بدهایشان جاسوس اسرائیل هستند! ۵۰۰۰ سانتریفیوژ آن هم نسل یک که غنی‌سازی نیست، کاریکاتور غنی‌سازی و فقط اتلاف هزینه است.می‌گویند حق غنی‌سازی را به دست آورده‌ایم. حق غنی‌سازی یعنی واژه یا حقیقت امر؟ غنی‌سازی حق حاکمیتی هر کشوری است. قرار نیست که ما حق حاکمیتی خودمان را از غرب بگیریم. خوشحال هستند که آنها به این حق ما اذعان کرده‌اند. خب چه قدر؟ ۵۰۰۰ سانتریفیوژ آن هم نسل یک. این که اصلاً کاربردی ندارد. فقط اتلاف هزینه است. صالحی میگوید اگر ما بخواهیم سوخت بوشهر را تامین کنیم، آن گاه است که ما به ۱۹۰ هزار سو احتیاج داریم. خب اگر نمی‌خواهیم سوخت بوشهر را تأمین نکنیم که برای چه غنی‌سازی کنیم؟ خواست غربی‌ها این است که ما بعد از مدتی که سانتریفیوژها بدون هیچ دلیل و صرفه‌ی اقتصادی چرخید، ما خودمان داوطلبانه آن را متوقف کنیم. این که غنی‌سازی نیست، کاریکاتور غنی‌سازی و فقط اتلاف هزینه است. اگر واقعاً این توافق برد – برد بود، غربی‌ها این قدر خوشحال نمی‌شدندوزارت خارجه تصور می‌کند مردم به رسانه‌های خارجی دست‌رسی ندارند و انگلیسی نمی‌فهمند. سوال آخر این که بنده از ظریف و از کسانی که با دمشان گردو شکستند، می‌پرسم که چرا غربی‌ها این قدر خوشحال شده‌اند از توافق؟ آیا ما تحت فشار بودیم یا آنها؟ تحریم ها علیه ما بود. غربی ها همه‌شان می‌گویند ما باورمان نمی‌شود که چنین توافقی بدست آمده باشد. وقتی علی‌رغم روحیه‌ی دیپلماتیک این حجم از رضایتمندی را بروز می‌دهند، نشان می‌دهد که اتفاق خاصی افتاده. اگر واقعاً این توافق برد – برد بود، غربی‌ها این قدر خوشحال نمی‌شدندنکته آخر اینکه اگر شما تعهدات را عمل کردید و آمریکایی ها عمل نکردند مگر شما موازی پیش میرید که ما هم بتوانیم عمل نکنیم. ما که باید سانتریفیوژهای مان را جمع کنیم و بقیه تعهدات مان را انجام دهیم. آقای ظریف از یک طرف میگوید اگر آنها عمل نکردند ما هم عمل نمیکنیم، از طرف دیگر می گویند اول باید ایران اقداماتش را انجام دهد و آژانس تایید کند و بعد تحریم ها برداشته می شود.
دکتر فواد ایزدی
قرار است یک قطعنامه جدید شورای امنیت وضع شود که تمام خواسته های ۱+۵ در آنجا درج می شود
تنها موردی که در بیانیه گفته لغو می شود، تحریم های شورای امنیت است اما در آنجا هم می بینیم که قرار است یک قطعنامه جدید شورای امنیت وضع شود که تمام خواسته های ۵+۱ در آنجا درج می شود.به نظر می رسد در مورد رفع تحریم ها چه در مورد لغو قطعنامه های شورای امنیت و چه تحریم های اروپا و آمریکا گفته شده در زمان اجرای توافق این اتفاق می افتد، به نظر می رسد یک کلمه جا افتاده و آن هم این است که در «پایان» اجرای توافق. یعنی در همان روز پایان اجرا قطعنامه ها لغو می شود و این را به صورت هماهنگ آقای ظریف و دیگران فراموش می کنند که بیان کنند.الان با یک مسئله‌ی سیاسی مواجهیم. دولت آمریکا به یک توافق خوب از دید آنها دست پیدا کرده. کنگره می تواند قانونی را وضع کند و به لحاظ رتبه و ساختار سیاسی ایالات متحده هرگاه بخواهد می تواند قوانین را اجرا نکند. اگر تعلیق تحریمها به مقطع دیگری محول شود، کنگره این اختیار را دارد که بزند زیر همه چیز. یعنی همین چند تحریم بی اهمیت مرتبط با هسته ای را هم تعلیق نکند. در حالی که شما فردو را به پارک تفریحی تبدیل کردی، غنی‌سازی را تعلیق کردی و …
کری می گوید برنامه‌ای که از لحاظ حقوقی الزام‌آور باشد را نخواهیم پذیرفت/ایران است که باید کارهایی انجام دهد.ما که قرار نیست کاری انجام دهیم
کری در کمیسیون تخصیص بودچه‌ی سنا جلسه استماعی داشت. لیندسی گراهام از او می‌پرسد چرا اصرار داری که ما در این مقطع امضا نکنیم تحریمها را. او میگوید شما این حق را خواهی داشت در آینده. جمله‌ی فاجعه‌آمیزتر در کمیسیون سیاست خارجی کری این است که ما توافقی که برای آمریکا الزام‌آور باشد را امضا نخواهیم کرد. تعهدات ایران را با کیلو هم مشخص کرده، اما میگوید برنامه‌ای که از لحاظ حقوقی الزام‌آور باشد را نخواهیم پذیرفت. میگوید چون تعهدآور نیست، بنا براین نیازی به ورود کنگره نیست. چون کنگره وقتی وارد می‌شود که مسئله‌ی الزام‌آوری برای آمریکا پیش بیاید. ایران است که باید کارهایی انجام دهد. ما که قرار نیست کاری انجام دهیم.بخش خصوصی نمی‌تواند در شرایطی که سردرگمی وجود دارد و معلوم نیست کدام تحریمها هستند و کدام نیستند، فعالیت کندچرا توافق ژنو در یک سال گذشته برای ما سودی نداشته؟ چون بخش خصوصی نمی‌تواند در شرایطی که سردرگمی وجود دارد و معلوم نیست کدام تحریمها هستند و کدام نیستند، فعالیت کند. بر خلاف قول دولت در انتخابات که هم سانتریفیوژها بجرخد و هم حرخ زندگی، الان سانتریفیوژها دارند در حد اسباب‌بازی می‌چرخند و در آینده هم بعید است که چنین امتیازی به ما بدهند. از طرف دیگربا توجه به این که در آینده هم قرار نیست اتفاقی بیفتد، همین مشکلات اقتصادی ادامه خواهد داشت. به دلیل اصرار به گره زدن زندگی مردم و آینده‌ی اقتصادی کشور به مذاکرات و شرطی کردن مردم الان به صورتی شده که همه منتظر لغو تحریم ها هستند. آنها همین دو سه کشور متخاصم را دنیا حساب میکنند و می‌گویند لازم است برویم با دنیا مذاکره کنیم.
دکتر سعید زیباکلام:
برای اولین بار قصه‌ی موشکی به صورت کاملاً جدی وارد توافق شده
بند چهارم بخش تحریمها، برداشته شدن تحریمها همزمان با پاسخ ایران به رفع تمام نگرانی‌های کلیدی، محول شده. برای رفع ابهام هم این نگرانی‌ها را لیست کرده درون پرانتز. PMD واقعاً فاجعه است. یعنی ابعاد نظامی احتمالی. یعنی برای اولین بار قصه‌ی موشکی به صورت کاملاً جدی وارد توافق شده. در بند پنجم ابعاد نظامی احتمالی، مسئله‌ی شفافیت آمده. شفافیت یعنی چه؟ طول و عرضش چیست؟ مطابق کدام پروتکل؟ برای اعتمادسازی درب همه جا را باید باز بگذاریم. حدود و اندازه‌ی این شفافیت‌ها چیست؟دو مطلب هم راجع به آینده بگویم. در قسمت مرحله‌بندی زمانی، ایران برای ۱۰ سال ظرفیت غنی‌سازی بومی خود را تعلیق خواهد کرد برای تضمین این که قابلیت و توانمندی زمان گریزی بالاتر از یک سال را فراهم کند. این تضمین یعنی چه؟ چه کسی قرار است این کار را انجام دهد؟ پاسخ روشن است. ایران باید رویه‌های شفافیت‌ساز تقویت شده را بپذیرد. این رویه‌های شفافیت‌ساز تقویت شده چیست؟ معلوم نیست. همه چیز روی هواست.
دکتر منوچهر محمدی:
وقتی از اول میگویید خزانه خالی است، واضح است که بازی برد باخت پیش می‌آید
سالی که نکوست از بهارش پیداست، بسیار بعید می‌دانم با این اختلافات، بتوانند تا تیر به توافقی برسند. هم‌چنان به صورت استخوان لای زخم باقی خواهد ماند. مجبورند هم‌چنان تمدید کنند مانند اسلو. ان‌شاءالله چیزی به نام توافق بر مبنای این متن شکل نخواهد گرفت. نه مردم اجازه خواهند داد و نه نظام. اگر اجرا بشود، از هسته‌ای جز یک ویترین و دکور باقی نخواهد ماند. دکتر ظریف میگوید باید امتیاز بدهیم تا بتوانیم امتیاز بگیریم.قبول دارم که صحنه‌ی بین الملل، صحنه‌ی بده بستان است. منتها با چه کسی و با چه دست‌مایه‌ای. چه گونه می‌توانیم بازی برد برد داشته باشیم؟ در زمانی می‌شود که شما در دستتان مایه داشته باشید. تاجری که در دست پول دارد می‌تواند معامله کند.ما با آمریکایی‌ها دو مرتبه توانستیم برد برد داشته باشیم. یکی در جریان اشغال لانه‌ی جاسوسی و دیگری جریان مک فارلین که تعدادی گروگان داشتند و می‌دانستند که ما می‌توانیم کمک کنیم که آزاد شوند. نشستیم و مذاکره کردیم و بده بستان داشتیم. اما شما این سیاست را دنبال نکردید. از همان ابتدا با دست خالی رفتید به مذاکره. گفتید خزانه خالی است. باید دم کدخدا را دید. آمریکا با یک بمب می‌تواند کل سیستم دفاعی ما را نابود کند. می‌خواهیم ثابت کنیم که ما علیه نظام سلطه نیستیم و … وقتی در این حال می‌روید جلو، واضح است که بازی برد باخت پیش می‌آید.آن چه در لوزان اتفاق افتاد، این بود که هیچ چیز به دست نیاوردیم، هیچ تحریمی برداشته نمی‌شود، از هسته‌ای فقط یک دکور باقی خواهد ماند. امیدواریم دوستان برای حفظ آبروی نظام و برای این که راه جدیدی را انتخاب کنند که آن برخورد تهاجمی است، ما در منطقه، داریم با آمریکا مبارزه میکنیم. در سوریه با یک نه مقام معظم رهبری، اسد علی رغم نظر آمریکا ماندنی شد
دکتر کوشکی:
وقتی توافق بر سر مبادله‌ی چند ماهی‌گیر غیر مجاز با قطر باید در مجلس تصویب شود، چه طور توافقی با این همه تعهد، نباید به تصویب مجلس برسد؟!
آقای روحانی که می گوید حقوقدان هستم باید بداند اصل ۷۷ قانون اساسی میگوید توافق‌های بین المللی باید به تصویب مجلس برسد. سؤال من از تیم مذاکره کننده این است که سهم این اصل در مذاکرات چه قدر است؟ آیا روحانی قبول دارد که این اصل باید اجرا شود یا نه؟ ظریف فقط تصویب پروتکل را برای مجلس پذیرفتند. اما خود این توافق یک توافق است، در ژنو هم بود. انتقاد من از مجلس این است که این وظیفه‌ی شما بود که در ژنو وارد میشدید. الان هم قرار است این اصل در توافق لوزان زمین بماند؟ایران با قطر بر سر مبادله‌ی چند ماهی‌گیر غیر مجاز توافق می‌کند و این در مجلس تصویب می‌شود. چه طور توافقی با این همه تعهد، نباید به تصویب مجلس برسد.حتماً باید در متن توافق ذکر شود که حتی پس از توافق با تیم مذاکره کننده‌ی ایرانی، زمانی این توافق اجرا خواهد شد که مجلس به تصویب برساند و شورای نگهبان آن را مغایر با شرع و قانون تشخیص ندهد. اگر ابهامی وجود دارد، مجلس باید از شورای نگهبان استفسار کند. از نمایندگان مجلس به جد درخواست می‌کنم به سوگندی که خورده‌اند پای‌بند باشند و اجازه ندهند این بار هم مثل توافق ژنو، حق مردم خورده شود.
